DTMF (Dual Tone Multi Frequency), çift tonlu çoklu frekans kodlama sistemi olarak bilinir. Amerikan ordusu için Bell telefon laboratuvarlarında geliştirilmiş olan bu teknoloji, zamanla telefon şebekelerinde güvenli bilgi iletimi için standart yöntem haline gelmiştir. DTMF, telefon abonelerinin santrale aradığı aboneyle ilgili bilgileri iletmesini sağlar ve günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.
DTMF sistemi, dört satır ve dört sütun frekansından oluşan bir matris yapısına sahiptir. Bu yapı, toplamda 16 farklı ton kombinasyonu oluşturur. Her bir ton, belirli bir tuşa atanmış frekans çiftlerinden oluşur. Örneğin, "1" tuşu 697 Hz ve 1209 Hz frekans çiftleriyle ifade edilir. Bu kombinasyonlar, telefon tuş takımındaki 0-9 rakamları ile #, *, A, B, C ve D sembollerini temsil eder.
DTMF tonları, telefon ve telsiz sistemlerinde kullanılan band geçiren filtreler aracılığıyla 300 Hz - 3000 Hz arasındaki frekansları geçirecek şekilde tasarlanmıştır. Bu sayede, DTMF sinyalleri bozulma ve kesintilere uğramadan iletilebilir. Modern telsiz cihazlarında, DTMF sinyallerini gönderen ve alan modüller bulunmaktadır. Bu özellik, telsiz üzerinden DTMF kodlu mesajlar ve çağrı kodları yollamak, uzaktan kumanda rölelerini kontrol etmek gibi işlevleri mümkün kılar.
DTMF sinyallerinin çözümlenmesi, karmaşık bir dijital sinyal işleme (DSP) tekniği gerektirir. Geçerli bir ton çifti ve zamanlama aralığı, doğru çözümlenme için kritik öneme sahiptir. Bir DTMF alıcısı, ton frekanslarını +/- %1.5 hata toleransı ile algılamalı ve vericiden gelen tonlar +/- %3.5 hata toleransı içinde kalmalıdır. Bu süreç, konuşma sırasında DTMF sinyalinin doğru şekilde çözülmesini sağlar. DTMF alıcıları, DSP teknolojilerinin gelişimi sayesinde entegre devreler halinde sunulmakta ve uygun fiyatlarla temin edilebilmektedir.
DTMF, çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Telefon sistemlerinde yaygın olarak kullanılırken, radyo amatörlüğünde ve telsiz haberleşme sistemlerinde de önemli bir rol oynar. Acil durum iletişimlerinde, uzaktan kontrol sistemlerinde ve güvenlik uygulamalarında DTMF teknolojisi tercih edilmektedir. Ayrıca, interaktif sesli yanıt sistemlerinde (IVR) ve çağrı merkezlerinde de DTMF kodları kullanılarak kullanıcı girişleri alınır.
